Sau 8 năm thực hiện Quyết định 1738, ngày 27/01/2015 của Ban Thường vụ Thành ủy về ban hành Quy chế đối thoại trực tiếp giữa người đứng đầu cấp ủy, chính quyền các cấp với Nhân dân, công tác đối thoại nhân dân đã góp phần giúp người đứng đầu cấp uỷ, chính quyền lắng nghe, thấu hiểu tiếng lòng của người dân, từ đó, đề ra những chủ trương, chính sách và giải pháp sát với thực tế, phù hợp với người dân hơn, qua đó, phát huy vai trò làm chủ của nhân dân, gắn với phương châm “dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, và gắn chặt với dân thụ hưởng”. Mới đây, Ban Thường vụ Thành uỷ đã ban hành Quyết định 1155, ngày 20/10/2023 sửa đổi, bổ sung một số đièu của Quyết định 1738.

Ngày 27/01/2015, Ban Thường vụ Thành uỷ đã ban hành Quyết định số 1738 về “Quy chế đối thoại trực tiếp giữa người đứng đầu cấp ủy, chính quyền các cấp với nhân dân”. Quy chế này là sự thể chế hóa, cụ thể hóa phương châm “Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, Nhân dân làm chủ”, là phương thức để mở rộng dân chủ, phát huy quyền làm chủ của Nhân dân. Tính từ năm 2015 đến 30/6/2023, toàn thành phố đã tổ chức được 4.962 hội nghị đối thoại giữa người đứng đầu cấp ủy, chính quyền các cấp với Nhân dân. Trong đó, Cấp thành phố tổ chức được 104 hội nghị; Cấp quận, huyện tổ chức được 1.134 hội nghị; Cấp xã, phường, thị trấn tổ chức được 3.721 hội nghị. Người đứng đầu cấp ủy các cấp tổ chức được 2.075 hội nghị; người đứng đầu chính quyền các cấp tổ chức được 2.887 hội nghị.

Nhiệm kì 2015-2020, toàn thành phố tổ chức được 2.663 hội nghị. Trong khi nửa đầu nhiệm kì 2020-2025, toàn thành phố đã tổ chức được 2.299 hội nghị đối thoại; bằng 83,7% so với cả nhiệm kỳ trước. Ngoài đối thoại định kỳ, còn có đối thoại chuyên đề, đối thoại đột xuất. Ở đâu có “điểm nóng”, ở đó có đối thoại để tháo gỡ điểm nghẽn. Điều này cho thấy, tinh thần cầu thị, sự lắng nghe, tôn trọng và phát huy quyền làm chủ của người dân ngày càng thể hiện rõ nét hơn.

Các hội nghị đối thoại giữa những người đứng đầu cấp uỷ, chính quyền với nhân dân được thực hiện theo đúng quy trình, đảm bảo tính khách quan, trung thực, minh bạch. Tại hội nghị đối thoại, các đồng chí lãnh đạo cấp ủy, chính quyền thông tin tình hình kinh tế - xã hội, những chủ trương, dự án, vấn đề quan trọng của thành phố, địa phương để Nhân dân hiểu, đồng thuận ủng hộ và lắng nghe các ý kiến góp ý, kiến nghị của Nhân dân; trả lời, chỉ đạo giải quyết ngay tại các hội nghị đối thoại các ý kiến, kiến nghị chính đáng. Sau hội nghị đối thoại, người đứng đầu cấp ủy, chính quyền ban hành thông báo kết luận hội nghị, chỉ đạo các ban, ngành chức năng, cơ quan chuyên môn có liên quan tiếp thu, trả lời, giải quyết những kiến nghị, đề xuất của Nhân dân theo quy định. Như vậy, đối thoại với Nhân dân đã trở thành việc làm thường xuyên, được triển khai sâu rộng, là nội dung quan trọng trong thực hiện quy chế dân chủ ở cơ sở. Thông qua công tác đối thoại đã góp phần từng bước làm giảm bớt tình trạng quan liêu, xa dân. Đồng thời, góp phần nâng cao tinh thần trách nhiệm của cán bộ, đảng viên, nhất là người đứng đầu trong thực hiện chức trách, nhiệm vụ được giao.

Bên cạnh những kết quả đạt được, sau 8 năm ban hành, Quy định 1738 đã bộc lộ một số điểm hạn chế và chưa phù hợp với tình hình thực tiễn hiện nay, trong bối cảnh Trung ương đã ban hành nhiều chủ trương, văn bản mới nhằm nâng cao vai trò, hiệu quả công tác dân vận đáp ứng với yêu cầu, nhiệm vụ của tình hình mới. Thực tiễn triển khai và thực hiện Quy chế cũ cho thấy, cần thiết phải sửa đổi, bổ sung và ban hành quy chế mới, qua đó, góp phần để công tác đối thoại nhân dân thực sự phát huy hiệu quả.

Ngày 20/10/2023 vừa qua, Ban Thường vụ Thành uỷ đã ban hành Quyết định 1155 về Quy chế đối thoại giữa người đứng đầu cấp ủy, chính quyền các cấp với Nhân dân (sửa đổi, bổ sung). Quy chế có nhiều điểm mới, theo hướng cụ thể, phù hợp với thực tiễn.

Điểm mới thứ nhất:

- Về tên gọi: Quy chế sửa đổi 2023 đã bỏ từ “trực tiếp” trong tên gọi cũ. Vì những năm gần đây, chúng ta đã thực hiện chuyển đổi số trên nhiều lĩnh vực của đời sống xã hội, việc tổ chức đối thoại đã mở rộng về hình thức theo hướng linh hoạt hơn: có đối thoại trực tiếp, trực tuyến hoặc kết hợp trực tiếp với trực tuyến để nhiều người dân được tham gia đối thoại hơn.

Tương ứng với tên gọi, Quy chế 2023 quy định rõ về chế độ đối thoại. Đối thoại định kỳ: ít nhất 1 lần/năm. Đối thoại chuyên đề hoặc đột xuất khi có những vấn đề phát sinh cần tập trung lãnh đạo, chỉ đạo giải quyết.

Điểm mới thứ hai: Quy chế 2023 quy định rõ về quy trình tổ chức đối thoại.

- Quy định rõ trách nhiệm của cơ quan chủ trì tham mưu tổ chức đối thoại.

- Quy định chi tiết về công tác chuẩn bị tổ chức đối thoại từ việc lập kế hoạch đến thu thập, tổng hợp ý kiến, kiến nghị của Nhân dân, giao cho các cơ quan, đơn vị trực thuộc tham mưu trả lời.

- Quy định cụ thể về trình tự Hội nghị đối thoại theo hướng: Tăng tính trao đổi hai chiều giữa người chủ trì đối thoại và người tham gia đối thoại.

Người chủ trì hội nghị đối thoại tiếp thu những ý kiến, kiến nghị hợp pháp, chính đáng của Nhân dân; chỉ đạo xử lý, giải quyết ngay hoặc giao cho các cơ quan chức năng nghiên cứu, đề xuất phương án và thời hạn giải quyết các kiến nghị; chỉ đạo ban hành Thông báo kết luận hội nghị.

Điểm mới thứ ba: Quy định rõ thời hạn xử lý công việc sau khi kết thúc hội nghị đối thoại:

- Chậm nhất là 10 ngày làm việc sau hội nghị đối thoại, cơ quan chủ trì tham mưu tổ chức đối thoại tham mưu ban hành và gửi thông báo kết luận của người chủ trì hội nghị đối thoại đến các cơ quan, tổ chức có thẩm quyền xử lý, giải quyết.

Nếu nội dung kiến nghị vượt quá thẩm quyền thì thời hạn gửi thông báo kết luận có thể kéo dài nhưng không quá 15 ngày làm việc sau hội nghị đối thoại.

- Chậm nhất là 7 ngày làm việc sau khi có thông báo kết luận của người chủ trì hội nghị đối thoại, các cơ quan, tổ chức có thẩm quyền giải quyết có văn bản báo cáo người chủ trì hội nghị đối thoại và thông báo bằng văn bản cho người nêu kiến nghị tại hội nghị đối thoại về kết quả tiếp nhận và chỉ đạo giải quyết.

Điểm mới thứ tư:

- Quy định rõ trách nhiệm của cấp ủy, chính quyền các cấp: Đưa nhiệm vụ tổ chức đối thoại với Nhân vào nghị quyết, chương trình, kế hoạch công tác hằng năm và lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện theo đúng Quy chế này.

- Quy định rõ trách nhiệm của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội các cấp: Giám sát việc thực hiện thông báo kết luận của hội nghị đối thoại.

Điểm mới thứ năm: Quy chế bổ sung quy định về khen thưởng, kỷ luật.

- Kết quả thực hiện đối thoại giữa người đứng đầu cấp ủy, chính quyền với Nhân dân là một tiêu chí đánh giá xếp loại tập thể, cá nhân hằng năm theo Bộ tiêu chí đánh giá, xếp loại tổ chức đảng, tập thể lãnh đạo, quản lý do Ban Thường vụ Thành ủy ban hành tháng 9/2023.

- Với tổ chức đảng, đảng viên vi phạm Quy chế thì bị xem xét xử lý kỷ luật theo Điều 14, Quy định số 69-QĐ/TW năm 2022 của Bộ Chính trị về kỷ luật tổ chức đảng, đảng viên vi phạm.

Đối thoại là diễn đàn trao đổi, thảo luận dân chủ để đi đến thống nhất và tạo sự đồng thuận trong xã hội. Đối thoại trực tiếp giữa người đứng đầu cấp ủy đảng, chính quyền địa phương và người dân cũng là cách dân vận linh hoạt, không những giải quyết vấn đề bức xúc trong nhân dân, hạn chế được tình trạng khiếu nại, khiếu kiện, tố cáo vượt cấp, mà còn tăng cường sự tham gia của người dân vào quá trình phát triển kinh tế-xã hội của địa phương, xây dựng được niềm tin của nhân dân vào Đảng, Nhà nước và cấp uỷ, chính quyền địa phương. Đối thoại nhân dân là việc hiện thực hoá lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh, để “dân là chủ và dân làm chủ”.

Đối thoại với nhân dân đã trở thành việc làm thường xuyên, nền nếp từ thành phố đến cơ sở; là nội dung quan trọng trong thực hiện quy chế dân chủ ở cơ sở, được cụ thể hóa trong các quy trình công tác của cấp ủy, chính quyền các cấp thành phố. Quy chế đối thoại sửa đổi, bổ sung đã quy định rõ người, rõ việc, từ đó, tăng cường trách nhiệm của những người đứng đầu cấp uỷ, chính quyền các cấp trong thực hiện đối thoại với nhân dân, qua đó, xây dựng niềm tin vững vàng của Nhân dân vào sự lãnh đạo của Đảng, tạo nên nguồn lực nội sinh mạnh mẽ để Hải Phòng thực hiện thắng lợi các mục tiêu Nghị quyết Đại hội 16 Đảng bộ thành phố, Nghị quyết 45 của Bộ Chính trị về xây dựng và phát triển thành phố Hải Phòng đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.

Ảnh: Đoàn kiểm tra của Ban Chỉ đạo Trung ương thực hiện Quy chế dân chủ ở cơ sở làm việc với Thành ủy Hải Phòng

Cửa Biển